Planeconomie & vrijemarkteconomie

De economieën in verschillende landen kunnen anders georganiseerd zijn. Wanneer de overheid in een land land zich veel bemoeit met de economie spreken we van een planeconomie. De overheid bepaald dan hoeveel producten er produceert moeten worden, door wie dit gedaan moet worden en welke prijs er gevraagd moet worden voor deze producten. In de voormalige Sovjet-Unie en in China was er sprake van een planeconomie waarbij de overheid alles bepaalde. Tegenwoordig zien we dit nog terug in Noord-Korea. Een planeconomie werkt vaak niet efficiënt.

Het tegenovergestelde van een planeconomie is een vrijemarkteconomie. Bij een vrijemarkt economie zijn er weinig regels waaraan bedrijven zich hoeven te houden, de overheid bemoeit zich niet actief met de economie. Een echte vrije markteconomie bestaat niet, de overheid neemt altijd wel een aantal maatregelen. Vaak wordt de Verenigde Staten echter wel gezien als een vrijemarkt economie.

De meeste landen zitten tussen de planeconomie en de vrijemarkteconomie in. Bedrijven mogen daar zelf veel bepalen en er is marktwerking. Echter komt het ook voor dat de overheid ingrijpt op deze markt wanneer dit nodig is. Bijvoorbeeld wanneer een bedrijf oneerlijk handelt of meerdere bedrijven samenwerken in een kartel. Hiernaast zorgt de overheid ook voor uitkeringen, een minimumloon en goede arbeidsomstandigheden. Wanneer dit het geval is spreken we van een sociale markteconomie.