Oplossingen voor het economische spel

Het gevangenendilemma betekent dat in een spel een evenwicht ontstaat dat slecht is voor alle spelers, maar toch de beste keuze is voor beide spelers gegeven de keuze van de ander. Dit betekent dat het gevangenendilemma niet vanzelf oplost. Toch zijn er oplossingen voor het gevangenendilemma en andere economische spelen. Deze zijn als volgt:

1. Sociale normen
2. Collectieve dwang
3. Kijken naar collectieve opbrengsten
4. Zelfbinding

Sociale normen

In sommige situaties is één van de keuzes sociaal niet wenselijk. Hierdoor zal een speler een keuze maken die volgens het gevangenendilemma niet de juiste is gegeven de actie van de ander. Twee producenten zouden bijvoorbeeld lid kunnen zijn van een vereniging van eigen ondernemers die als ongeschreven regel hebben dat ze niet met elkaar concurreren. Dit zorgt ervoor dat er niet op prijs zal worden geconcurreert.
Sociale normen hoeven niet worden opgevolgd. Als een producent de ongeschreven regel van de vereniging niet opvolgd hoeft dit geen gevolgen te hebben voor zijn bedrijf.

Collectieve dwang

In tegenstelling tot sociale normen kan het ook zijn dat er collectieve dwang wordt uitgeoefend op spelers van het spel. In dit geval is de speler verplicht om de regel op te volgen en zal hij altijd rekening houden met de regel bij het maken van een keuze in het spel. Collectieve dwang is niet vrijwillig en ontstaat buiten de spelers van het spel om.
Het meest bekende voorbeeld van collectieve dwang is belastingen. Op de pagina over collectieve goederen kun je lezen dat collectieve goederen niet worden geproduceerd omdat het voor beide spelers voordeliger is om niet bij te dragen. Door belasting te heffen ter hoogte van de gemiddelde bijdrage kan kan de mogelijkheid niet bijdragen onmogelijk worden gemaakt. De spelers moeten nu verplicht de belasting betalen.

Kijken naar collectieve opbrengsten

Het gevangenendilemma ontstaat doordat spelers uitgaan van hun eigen belang. Zij maken de beste keuze gegeven de keuze van de ander. Wanneer spelers kijken naar de collectieve opbrengsten wordt het gevangenendilemma opgelost. Dit kan ook in een opbrengstenmatrix worden verwerkt.
Neem bijvoorbeeld de volgende opbrengstenmatrix:

Je kunt zien dat in dit geval het evenwicht ontstaat bij wel prijsverlaging,wel prijsverlaging. Je kunt de opbrengstenmatrix ook aanpassen zodat beide spelers in plaats van hun individuele opbrengst de collectieve opbrengst gebruiken:

Je ziet nu dat het evenwicht is verschoven naar geen prijsverlaging,geen prijsverlaging.
Het kijken naar collectieve opbrengsten is een slechte oplossing voor het gevangenendilemma. Het gaat tegen de menselijke natuur in en wordt in deze situatie niet afgedwongen.

Zelfbinding

Zelfbinding betekent dat spelers er zelf voor zorgen dat één van de keuzes moeilijk, onaantrekkelijk of onmogelijk wordt gemaakt. Een goed voorbeeld hiervan zijn verzonken kosten. Bij verzonken kosten wordt voorafgaande aan het spel één optie duurder gemaakt door er al in te investeren. Hierdoor wordt het waarschijnlijker dat deze optie gekozen wordt.