Trilemma monetair beleid
Volgens het trilemma is het voor een land mogelijk bij het bepalen van het monetaire beleid een zelfstandig monetair beleid, vrij kapitaalverkeer en/of een vaste wisselkoers te hebben. Het land kan maar twee van de drie keuzes tegelijkertijd kiezen.
- Zelfstandig monetair beleid betekent dat de centrale bank onafhankelijk van andere landen de rente kan vaststellen.
- Vrij kapitaalverkeer betekent dat kapitaal/geld vrij het land in en uit kan gaan. Gezinnen kunnen een bankrekening openen in een ander land, bedrijven kunnen investeren in het buitenland en bedrijven kunnen ook in andere landen een fabriek openen.
- Vaste wisselkoersen betekent dat er een bepaalde wisselkoers is afgesproken tussen twee landen.
Optie A: vrij kapitaalverkeer en vaste wisselkoersen
Wanneer een land er voor kiest om vrij kapitaal verkeer en vaste wisselkoersen te hebben, kunnen zij niet kiezen voor zelfstandig monetair beleid. Dit betekent dat het land mee moet gaan in het rentebeleid van het land waaraan zij hun munt hebben gekoppeld. Wanneer het land namelijk afwijkt van deze munt komt door het vrije kapitaalverkeer bij het verhogen van de rente veel geld het land binnen en verlaat veel geld het land als de rente daalt. Hierdoor komt de vaste wisselkoers onder druk te staan.
Denemarken heeft zijn munt, de Deense kroon, gekoppeld aan de euro. Ook hebben zij, omdat zij lid zijn van de Europese Unie, vrij verkeer van kapitaal. Denemarken moet hierdoor mee gaan met het monetaire beleid van de ECB. Wanneer de Deense centrale bank er namelijk voor zou kiezen om de rente te verhogen zullen veel inwoners van de EU er voor kiezen om geld op Deense banken te zetten tegen de hogere rente. Hierdoor ontstaat er veel vraag naar Deense kronen. Door de vaste wisselkoers moet de Deense Centrale Bank veel kronen aanbieden, alleen zo kunnen zij de vaste wisselkoers laten bestaan; dit is een erg dure operatie.
Optie B: Een vaste wisselkoers en zelfstandig monetair beleid
Wanneer een land kiest voor een vaste wisselkoers en zelfstandig monetair beleid kunnen zij er niet voor kiezen om vrij kapitaal verkeer te hebben. Wanneer de rente namelijk afwijkt van de rente met wie zij een vaste wisselkoers hebben kan er nu niet zomaar kapitaal of geld het land binnen stromen. Hierdoor komt de vaste wisselkoers niet onder druk te staan.
Optie C: Zelfstandig monetair beleid en vrij kapitaalverkeer
Wanneer een land kiest voor zelfstandig monetair beleid en vrij kapitaalverkeer kunnen zij niet kiezen voor een vaste wisselkoers. Op deze manier kan de Centrale Bank de rente namelijk zelf bepalen. Wanneer er door het vrije kapitaalverkeer veel geld het land in of uitstroomt komt er geen wisselkoers onder druk te staan; er is nu sprake van een zwevende wisselkoers.